تعریف اختراع

نگارش توسط : تیم تحریریه ایلیا     |     شنبه، 10 خرداد 1404

در این مقاله به توضیحات کاملی درباره اختراع پرداخته شده است. چنانچه تمایل به ثبت اختراع دارید به شما پیشنهاد می کنیم که تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

تعریف اختراع

اختراع کلمه ای است عربی و مصدر متعددی، در لغت اختراع به معنای پدیدآوردن، آفریدن، نوآوری، نوکاری کردن، نوآوردن، چیزی نو انگیختن، ایجاد کردن به مدت یا ایجاد هر شی یا موجودی است که وجود آن بدون نمونه بوده و قبل از آن مانندی نداشته باشد و به معنای شکافتن و بیرون آوردن چیزی نیز به کار می رود.

اختراع کردن مصدری است عربی فارسی که در محاورات و مکاتبات زبان فارسی استفاده می شود، به معنای چیزی نو و بی سابقه ساختن، چیزی ساختن، چیزی تازه پدید آوردن و ابداع است.

در اصطلاح حقوقی نیز تعریف اختراع تقریباً مشابه تعریف لغوی آن است.

 

 

اختراع چیست ؟

تعریف اختراع را می توان از خصوصیات و شرایط اختراع و شروط صدور گواهی نامه اختراع به دست آورد. به طور مثال اختراعی قابل ثبت و صدور ورقه اختراع است که جدید بوده و در کارهای صنعتی و کشاورزی، فایده کاربردی داشته باشد. ولی تئوری های علمی و روش یا متدهای ریاضی و پدیده های تزئینی، طرح ها، اصول و متدها با روش های اجرای فعالیت های فکری در زمینه بازی یا روش مربوط به فعالیت های اقتصادی، برنامه های دستوری، نحوه ارائه اطلاعات، کشفیات امور طبیعی، که نعمت طبیعی و الهی است و در انحصار کسی نیست و یا اختراعاتی که مغایر با نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد، به عنوان اختراع قابل ثبت نیست .به موجب بند 2 ماده 10-611L قانون مالکیت فکری و صنعتی فرانسه موارد اشاره شده، مخصوصا کشفیات، اختراع محسوب نبوده وقابل ثبت و صدور ورقه اختراع نیست.

تفکیک کشف و اختراع و تفاوت آن ها در روابط و معاهدات بین المللی، نیز به علت اهمیت موضوع مورد توجه قرار گرفته است. معاهده ژنو مربوط به ثبت بین المللی اکتشاقات علمی مورخ هفتم مارس 1978 در تعریف کشف علمی عنوان کرده است. کشفیات علمی در واقع شناسایی پدیده ها، خصوصیات یا ضوابط مادی جهان است که تاکون شناخته نبوده ولی با تحقیق و پژوهش، مورد شناسایی قرار گرفته است.( ماده1/1/1 معاهده ژنو) یا در آینده ممکن است شناخته شود، اختراع نیست. کشف در واقع شناسایی یک موهبت موجود الهی و طبیعی است که به بشریت هدیه شده است. بنابراین در انحصار کسی یا شخصی نخواهد بود. به تعبیر دیگر کشف علمی مربوط نمی شود مگر به عملیات و اقداماتی که به موجب آن اقدامات، به معلومات و دانش های بشری افزوده می شود وانسان در اختراع از این دانش و علم یا اطلاعات و کشفیات الهام می گیرد وبا تلفیق واقعیات موجود یک موضوع فنی عملی را اختراع می کند.

به عبارت دیگر از طریق اکتشافات علمی به دانش به دست آمده قبلی، افزوده می شود ولی در اختراع برای یک مساله یا مشکل فنی، یک راه حل فنی به دست می آید. یعنی اختراع راه حل فنی یک معضل فنی است.

تعریف علمی و قضایی از اختراع و تفکیک کردن آن از کشفیات علمی، آثار مهمی در بردارد و سبب می شود که علم از تکنیک کاملاً جدا شود و واقعیت ها با محسوسات، از علم محض متمایز گردد و این که گفته شده است، قانون و ضابطه اختراعات، ناظر به منافع صنعتی است نه منافع علمی، نظری کاملا منطقی است. بنابراین کشف ساده از قوانین طبیعت و تولید محصول کشاورزی به صورت جدید، اختراع نبوده، قابل ثبت و صدور پروانه اختراع نیست، هرچند محصول به دست آمده بسیار مهم و قابل توجه باشد. مثلاً تولید یک نوع جدید قارچ یا توت فرنگی خاص و امثال آن به عنوان اختراع قابل ثبت و صدور ورقه اختراع نیست.

البته استفاده و به کارگیری یک پدیده طبیعی از طریق ابزار فنی مثل استفاده از صدای ناشی از برخورد باد ملایم با درختان یا برخورد آن با کوه ها و امثال آن که یک پدیده طبیعی است و اگر ضبط آن با دستگاه ضبط صوت انجام شود، اختراع نیست، ولی اگر همین صدای طبیعی به وسیله ابزار موسیقی به صورت نت و اجرای نت با آلات موسیقی تولید شود به عنوان یک کار هنری و گاهی به عنوان یک اختراع قابلیت درخواست ثبت و صدور ورقه اختراع خواهد داشت.

 

 

اختراع در قانون

در قانون سابق، با توجه به مواد مذکور، بین کشف و اختراع تفاوتی نبود و شاید قانون گذار کشف را در معنای اختراع به کار برده بود یعنی کشف را اختراع می دانست و مفاد آئین نامه اجرایی مصوب 1337 آن نیز موید عدم تفاوت بین اکتشاف و اختراع بوده است ولی در قانون اخیر ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علامت های تجاری تصویب شده در سال 1386 تمامی مواردی مانند: کشفیات و نظریه های علمی ارائه شده از سوی افراد، روش های نوین ریاضی و آثار هنری ارائه شده ، ارائه طرح های نو، تسلیم روش های انجام کار تجاری جدید و در ادامه سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی ، ارائه روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان با روشی جدید که قبلا ارائه نشده، منابع ژنتیک و به مانند این امور که تمامی آن ها براساس ماده 4 قانون جزو اختراع نبوده و نمی توان برای آن گواهی اختراع صادر کرد.

بر این تعریف علاوه برابهام ، ایراداتی نیز وارد است. از جمله ایرادات آن است که تعریف مزبور طرح ها یا مدل های صنعتی را هم شامل می شود ؛ زیرا طرح یا مدل صنعتی حاصل و تلاش فکری فرد یا افراد است که برای ارائه فراورده خاص صنعتی یا کشاورزی به کار می رود. بنابراین ارائه فراورده خاص به معنای خلق فراورده خاص نیست، بلکه به معنای عرضه تولیدات و محصولات صنعتی یا کشاورزی به صورت خاص در بازار معاملات است و از ظاهر عبارت مذکور در ماده یک قانون ثبت اختراعات مصوب 1386 مفهوم دیگری استنباط می شود.

به هر حال به نظر چنین می آید که اختراع، ارائه فراورده صنعتی یا کشاورزی خاص نیست، بلکه اختراع به معنای خلق یا ابداع ابتکاری یک وسیله فنی برای حل یک مشکل فنی در زندگی بشری است، اعم از این که مشکل، مربوط به امور صنعتی و حرفه ای باشد یا مربوط به مشکلات کشاورزی و امثال آن. به تعبیر دیگر ارائه محصول یا فراورده های مختلف، نتیجه و حاصل اختراع است نه خود اختراع. علاوه برآن معلوم نیست. ارائه فراورده خاص مذکور درماده، چه مشکلی را در یک حرفه یا فن یا صنعت ومانند آن ها حل می نماید؟

وجود ابهام در قانون سبب تفسیرهای گوناگون می شود و تفاسیر مختلف قانون در مراجع قضایی باعث تضییع حقوق مردم به جامعه خواهد شد. بنابراین اگر ایرادات اشاره شده از طریق قانون گذاری مرتفع گردد به سود جامعه خواهد بود.