تعریف طرح صنعتی

نگارش توسط : تیم تحریریه ایلیا     |     شنبه، 10 خرداد 1404

طرح  با استناد به ماده 20 قوانین مربوط به ثبت اختراع ، طرح صنعتی و برند ترکیب رنگ و خطوط تعریف می شود . 

شکل ظاهری یک طرح مخصوص بر مبنای ساختار و نوع شکل گیری و ویژگی های ظاهری با طراحی صنعتی محصول انجام می پذیرد. این موضوع هم چنین در ظاهر کالا و محصولات طراحی شده نمایان خواهد شد.

در ادامه برای درک بهتر طرح صنعتی و موارد کاربردی برای ثبت طرح اشاره خواهیم کرد . با ما در ادامه مقاله با ما همراه باشید .

 

تعریف طرح صنعتی

طرح صنعتی به معنای ویژگی های مربوط به شکل، ساختار، نقش و تزیینات به کار رفته در یک کالا به واسطه یک فرآیند صنعتی است. به صورتی که ظاهر آن در طرح انتهایی و قابل ارائه نمایان خواهد . با این که در قانون حمایت حق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348 از آثار وطرح های صنعتی نام برده شده ولی تعریفی از طرح های صنعتی ملاحظه نمی گردد و از مدل های صنعتی نیز در این قانون نامی برده نشده است. در قانون جدید مصوب 1386 فقط به طرح های صنعتی پرداخته شده ولی مدل های صنعتی مذکور در ماده 2 کنوانسیون پاریس در این قانون هم مورد توجه قرار نگرفته و مسکوت مانده است که علت آن معلوم نیست. طرح صنعتی از ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب1386 چنین تعریف کرده است : بر طبق این قانون هر نوع شکل ، نماد، ویژگی ساختاری و یا ظاهری ، تغییر در رنگ ها و اشکال باید به صورتی انجام گیرد که یک محصولو کالایی جدید صنعتی را ایجاد کند تا آن را طرح صنعتی بتوان نامید.

 

 

 

طرح به چه معناست؟

طرح کلمه ای است عربی و در لغت معنای متعددی دارد.از جمله این که، طرح در مفهوم اسمی آن به معنای نقشه، نقاشی، صورت، پیکر و در معنای مصدری آن به معنی گرده تصویری را کشیدن، نقشه اولی چیزی را کشیدن، عرضه کردن، نقاشی کردن، گستردن، پهن کردن، افکندن و معانی دیگر آمده است. صنعتی کلمه ای است عربی فارسی که به معنای منسوب به صنعت، امور صنعتی و مربوط به ساخت یا فابریک استعمال شده است.

اصطلاح صنعتی از معنای لغوی آن فاصله چندانی ندارد و به معنای نقوش و ترسیمات دو بعدی جدید ناشی از خطوط، رنگ ها و یا هر گونه شکل سه بعدی ابداعی حاصل از خطوط یا رنگ ها است که در ساخت کالا و تولیدات صنعتی مبنا و الگوی کار قرار گرفته و براساس طراحی به عمل آمده محصولاتی ساخته و عرضه می گردد و آن ها را از تولیدات مشابه متمایز می کند. با توجه به گستردگی موضوعات طرح های صنعتی و آثار حقوقی آن ها شاید به دست آوردن تعریف جامع و مانع از آن، چندان آسان نباشد و از طرف دیگر طرح صنعتی هم جنبه هنری دارد و هم می تواند جنبه فنی داشته باشد که خود منشاء آثار گوناگون عملی و قضایی یا حقوقی است.

در قانون مالکیت فکری و صنعتی فرانسه شاید به علت اشکالات علمی و عملی، طرح صنعتی تعریف نشده است و ماده 1-511 این قانون که اولین ماده مربوط به طرح های صنعتی و مدل ها است به حقوق ناشی از طرح ها و مدل های صنعتی برای طراح یا قائم وی پرداخته است، بدون این که طرح یا مدل را تعریف کرده باشد.

بعضی از حقوقدانان از جمله عده ای از اساتید فرانسوی نیز در این زمینه به تبع از قانون و احتمالاً از باب احتیاط، از تعریف طرح ها و مدل های صنعتی خودداری کرده اند.

 

 

 

در مقررات کشور مصر، طرح ها و مدل های صنعتی طبق مواد 48 و 49 قانون حمایت حق مولفان سال 1948 و اصلاحات بعدی مورد حمایت قرار گرفته است ولی قانون از تعریف آن ها خودداری کرده است اما بعضی از حقوق دانان مصری درصدد توضیح و تعریف طرح ها و مدل های صنعتی برآمده و عنوان کرده اند که طرح یا مدل صنعتی از ترکیب خطوط یا از اشکال تجسمی با رنگ ها یا بدون رنگ ها به وجود می آید که در تولیدات و محصولات دستی یا ماشینی و یا شیمیایی الگو قرار گیرند. به عبارت دیگر طرح ها یا مدل های صنعتی اشکال یا خطوط ترسیم شده ای هستند که در ساخت بدنه اتومبیل و سایر وسایل نقلیه ، ظروف مواد مصرفی و خوراکی نظیر ظروف روغن زیتون، بسته بندی شیر و زیورآلات ودوخت لباس، بافت پارچه ها و منسوجات و امثال آن با اشکال و ترسیماتی که در ترسیم آن ها نوعی ابتکار وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرند و یا تولیدات و محصولات در لفاف های ترسیمی و طراحی شده برای فروش به بازار عرضه می گردند. همان طور که اشاره شد ، مفاد ماده 20 قانون ثبت طرح های صنعتی ایران نارسا و مبهم است؛ زیرا معلوم نیست منظور از این که طرح باید به گونه ای باشد که ترکیب یا شکل فراورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد چیست؟ این ابهام دشواری های فراوانی را در عمل ایجاد خواهد کرد و در صورت بروز اختلاف به علت تفسیرهای مختلف، حقوق صاحبان حق تضییع خواهد شد. علاوه برآن معلوم نیست که آیا منظور از اشکال سه بعدی همان مدل های سه بعدی است که در بند دو ماده یک قرارداد مورخ 1883 پاریس آمده است یا خیر؟ به علاوه تعریف ماده 20، اوصاف اساسی تعریف یک طرح که مشتمل بر بدیع، اصیل، جدید بودن و همچنین تمایز بخشی آن از طرح های مشابه صنعتی است را ندارد.بنا برمطالب عنوان شده، می توان طرح صنعتی را چنین تعریف کرد: « طرح صنعتی شکل یا تصویر حاصل وپدید آمده از ترسیم خطوط یا وضع رنگ ها به نحو دو بعدی است که بدیع، جدید و ابتکاری باشد و به اشیاء یا محصولات ساخته شده براساس آن، حالت و زیبایی خاص ببخشد و آن را از تولیدات مشابه متمایز گرداند. و مدل شکلی تجسمی و سه بعدی است که علاوه بر وجود حالت ابتکاری به منظور جلب مشتری، محصول به دست آمده از آن را از محصولات مشابه متمایز سازد.

خاطرنشان می شویم که در صورت روبرو شدن با هر سوال و مسئله ای می توانید از تجربیات مشاوران و کارشناسان ما در این مجموعه ثبتی بهره مند شوید.